Spinoza in Amsterdam: Tegel Dirk van Hasseltssteeg

“Ons is nu het zeldzame geluk ten deel gevallen dat wij leven in een staat waarin niets als kostbaarder en dierbaarder wordt beschouwd dan de vrijheid.” (1670)

Zowel vrijheid van meningsuiting als tolerantie voor andere geloven waren belangrijk voor Spinoza. Amsterdam was een voorbeeld hierin. Zijn ouders waren gevlucht uit Portugal, waar joden hun leven niet zeker waren. In Amsterdam waren joden veel veiliger. Dit sijpelt door in het denken van Spinoza. Iedereen moet in veiligheid zijn eigen geloof kunnen aanhangen en uiten volgens hem. Bovendien mag deze vrijheid niet misbruikt worden om de vrijheid van anderen te beperken: iedereen mag denken, zeggen en schrijven wat hij of zij wil, mits hij anderen geen schade toebrengt.

Het boek waaruit het citaat afkomstig is, het Theologisch-Politiek Tractaat of TPT, is uitgegeven door Jan Rieuwertsz. Deze tegel ligt hier, aan het begin van de steeg waar de uitgeverij van Riewertsz gevestigd was. Deze bevond zich op Dirk van Hasseltssteeg 14. Er is helaas niets meer over van het oorspronkelijke pand. De tegel memoreert deze moedige uitgever: de TPT werd zelfs in het relatief vrije Amsterdam onmiddellijk verboden.